Podstawowe i średnie wykształcenie zdobyłem w Swarzewie i w Pucku na Kaszubach. Studia biologiczne podjąłem na Uniwersytecie Łódzkim w 1961 roku specjalizując się w zakresie algologii. Już w trakcie studiów zacząłem rozwijać swoje zainteresowania naukowe, czego dowodem jest mój pierwszy referat naukowy wygłoszony w 1964 roku na Ogólnopolskiej Studenckiej Konferencji Kół Naukowych Biologów we Wrocławiu. Wystąpienie to zostało wyróżnione nagrodą I-go stopnia. Referat dotyczył oceny stanu zanieczyszczenia rzek i cieków województwa łódzkiego. Studia ukończyłem w 1966 roku uzyskując stopień magistra biologii. Przedmiotem mojej pracy magisterskiej były okrzemki słonego źródła w Ozorkowie pod Łodzią (1). Była to pod względem geobotanicznym praca unikatowa, gdyż udało się wyodrębnić wiele rzadkich dla flory Polski gatunków. Zaraz po studiach zostałem zaangażowany w Uniwersytecie Łódzkim na stanowisku asystenta, a później starszego asystenta. Tam też opracowałem rozprawę doktorską na temat glonów solnisk podłęczyckich (2). Ukierunkowanie się moje na florę glonów występujących w solniskach dało mi doskonałe przygotowanie do podjęcia badań w środowisku bałtyckim po moim przeniesieniu się do Gdańska.
Roczny pobyt na stażu naukowym w Kanadzie na Uniwersytecie Montrealskim w roku akademickim 1973/74 pozwolił mi nie tylko poznać nową florę glonów z obszaru Ameryki Północnej ale nawet ją wzbogacić. Podałem dwa nowe gatunki sinic dotąd w tym rejonie świata nie notowanych (3). Głównym celem mojego pobytu w Kanadzie było przeprowadzenie studiów fykologicznych w zbiornikach wodnych o różnej trofii i różnym stopniu zanieczyszczenia (4, 5). Uzyskane wyniki pozwoliły mi bliżej określić dynamikę rozwoju wybranych gatunków, w tym oczywiście sinic, w zależności od stopnia degradacji środowiska. Było to doskonałe doświadczenie poznawcze, gdyż niektóre z śródleśnych jezior kanadyjskich charakteryzowały się nad wyraz wysokim stopniem oligotroficzności. Również wówczas zostałem włączony w program badań przyrodniczych na dalekiej północy Kanady nad Zatoką Jamesa (6). Zdobyta wówczas wiedza pozwoliła mi na podjęcie później badań nad glonami mórz wokółspitsbergeńskich (7). Ponadto uczestniczyłem w badaniach nad relacjami między producentami a konsumentami w łańcuchu pokarmowym, analizując skład pokarmu (glony) u małża Viviparus malleatus (8). Z badań tych wynikło, że komórki niektórych gatunków glonów przechodziły przez przewód pokarmowy ślimaka w ogóle nie naruszone, czyli zdolne do dalszej wegetacji. Dotyczyło to przede wszystkim gatunków zielenic z rodzaju Chlorella i im podobnych. Tak więc był to dowód, że gatunki te, mimo że bardzo szybko się namnażają, niestety nie mogą być wykorzystane jako potencjalne pożywienie. Będąc w Kanadzie udało mi uczestniczyć w konferencji naukowej w Stanach Zjednoczonych, gdzie miałem możliwość poznania wybitnych ekologów amerykańskich. Te znajomości oraz kontakty jakie zawarłem w Kanadzie pozwoliły mi na śledzenie najnowszych tendencji rozwojowych we współczesnej hydrobiologii, co w pełni wykorzystałem już po powrocie do kraju przy tworzeniu swojego warsztatu badawczego.
Na Uniwersytecie Gdańskim głównym moim zadaniem było utworzenie laboratorium algologicznego w Instytucie Oceanografii i podjęcie ważnych z gospodarczego punku widzenia badań dotyczących biologicznych skutków wzrastającego zanieczyszczenia przybrzeżnych wód bałtyckich (9). Już wtedy na międzynarodowym forum biologów bałtyckich zwróciłem jako pierwszy uwagę na znaczenie sinic w procesach transformacji środowiska Zatoki Gdańskiej (10). Efektem tych badań było opracowanie matematycznego modelu inwazji sinicowej. Był to pierwszy tego typu model prognostyczny, który był wykorzystywany do opisu zjawiska zakwitów sinic w estuariach południowego Bałtyku (11). Postawione wówczas hipotezy w pełni potwierdziły się w późniejszych badaniach (12, 13, 14). Dla zaistnienia zakwitu sinic nie tylko ważne jest zwiększenie żyzności zbiornika, czyli wzrost zawartości azotanów i fosforanów w wodzie, ale przede wszystkim zachwianie stosunku azotu do fosforu. Ważnym w modelu okazał się być czynnik termiczny. Dalsze badania nad tym zagadnieniem potwierdziły, że temperatura jest jednym z podstawowych czynników wywołujących zakwity sinic. Wynika to z biologii poszczególnych gatunków. Następnym więc krokiem moich dociekań były studia porównawcze nad sinicami występującymi w warunkach naturalnych oraz w eksperymencie, czyli w warunkach hodowlanych.
Innym nurtem prac naukowych są badania ekofizjologiczne nad efektem produkcji glonów w zróżnicowanych warunkach środowiskowych. W testach laboratoryjnych były analizowane reakcje wzrostowe gatunków typowych dla fitoplanktonu Zatoki Gdańskiej, wyizolowanych ze środowiska naturalnego. Dzięki tym badaniom wraz ze swoim zespołem określiłem optimum wzrostu wybranych gatunków w stosunku do światła, temperatury, azotanów i fosforanów oraz zasolenia (15, 16). Dzięki tym badaniom udało się określić optima ekologiczne dla poszczególnych gatunków. Wiedza ta ma konkretne zastosowanie przy konstruowaniu modeli ekosystemowych dla Bałtyku. Zdobyte w ten sposób doświadczenia badawcze pozwoliły mi podjąć się ważnej z punktu widzenia znaczenia gospodarczego, a szczególnie zdrowotnego, problematyki szkodliwych glonów. Dotyczy to głównie sinic. Nad ekologią sinic w Bałtyku i wodach przyległych pracowałem od lat, zaś w ostatnim dwudziestoleciu podjąłem ze swoim zespołem badania nad toksycznością sinic w warunkach naturalnych jak i hodowlanych, poszukując uwarunkowań środowiskowych i mechanizmów ekofizjologicznych tworzenia się toksycznych zakwitów (17, 18, 19, 20, 21). Badania te są rozwijane i pogłębiane przez mój zespół badawczy w kierunku bioakumulacji nodularin w osadach dennych, w tkankach mięczaków i ryb (22, 23) oraz poszukiwaniu form i mechanizmów degradacji toksyn (24, 25), co ma istotne znaczenie w podejmowaniu prób kontroli nad przebiegiem toksycznego zakwitu sinicowego. Tak więc studyjne badania nad ekofizjologią gatunku toksycznej cyjanobakterii Nodularia spumigena, ostatnio dominującej w Bałtyku, pozwoliły bliżej określić warunki środowiskowe, przy których ten gatunek tworzy zakwity. Umożliwia to przewidywanie z dużym prawdopodobieństwem kiedy użytkowanie wody, w tym również kąpiel, są niebezpieczne dla zdrowia człowieka.
Szeroko podjęta współpraca międzynarodowa pozwoliła mi stworzyć w Uniwersytecie Gdańskim jedyny w Polsce, i jeden z wiodących w Europie, ośrodków badań nad toksycznymi sinicami. Dzięki wybitnym osiągnięciom naukowym kierowany przeze mnie Zakład Biologii i Ekologii Morza UG został włączony do sieci eksperckich laboratoriów objętych działalnością Konwencji Helsińskiej. Na podkreślenie zasługuje fakt utworzenia z mojej inicjatywy w Uniwersytecie Gdańskim specjalnej jednostki organizacyjnej - Regionalne Centrum Sinicowe, które współdziała ze służbami sanitarnymi oraz władzami samorządowymi także spoza województwa pomorskiego. Rozwijane przeze mnie badania mają zatem nie tylko pionierski walor naukowy, ale również istotne aspekty aplikacyjne. Są wśród nich m.in. poszukiwania przyczyn i środków zaradczych przed efektami niezwykle groźnych dla gospodarki morskiej i turystyki toksycznych zakwitów sinic.
Drugim obok problematyki toksycznych sinic nurtem badawczym jest ocena i prognoza zmian strukturalnych w fitoplanktonie, perifitonie, a przede wszystkim fitobentosie Zatoki Gdańskiej, gdzie stwierdziłem na przestrzeni ostatnich 50 lat ubytek wielu taksonów i ograniczenie zasięgu występowania całych cenoz. Spektakularnym przykładem, w tym zakresie, jest całkowity zanik w latach osiemdziesiątych morszczynu Fucus vesiculosus. W ostatnim czasie po wielu latach nieobecności zaczyna się pojawiać w rejonie Bałtyku Południowego. Przeprowadzone w tym zakresie badania umożliwiły wykonanie opracowań podsumowujących w formie monografii (26, 27, 28, 29). Dzięki tym badaniom udało mi się zebrać odpowiednią dokumentację naukową do opracowania flory sinic, glonów i roślin nasiennych, występujących w wodach Zatoki Gdańskiej oraz w innych brzegowych akwenach Bałtyku Południowego, takich jak Zalew Wiślany i Zalew Szczeciński. Uwieńczeniem tych badań jest obszerne opracowanie składające się z 12 tomów (30-41). Jest to unikatowa pozycja w literaturze naukowej Bałtyku. Dotychczas żaden z akwenów bałtyckich nie doczekał się tak wnikliwego opracowania florystycznego. Obejmuje ono charakterystyki 1638 gatunków, składające się z diagnozy opisowej i bogatej dokumentacji ilustracyjnej oraz podane są wymagania siedliskowe i stanowiska występowania w obszarze całego Bałtyku. W dziele tym uwzględnione są najnowsze poglądy systematyczne z uwzględnieniem taksonomii genetycznej oraz technik mikroskopii skaningowej. Do współpracy nad tym dziełem zaprosiłem wybitnych specjalistów w zakresie poszczególnych gromad, tak z kraju jak i z zagranicy. Dotychczas tak pełnego opracowania florystycznego brakowało w literaturze biologicznej Bałtyku. Dzieło to, dzięki zamieszczeniu anglojęzycznego klucza do oznaczania rodzajów oraz wyczerpującej dokumentacji ikonograficznej w postaci rysunków i fotografii, w tym zdjęć z mikroskopu skaningowego jest rekomendowane przez Konwencję Helsińską jako podręcznik metodyczny. Również recenzenci poszczególnych tomów podkreślają, iż „fykolodzy i hydrobiolodzy otrzymują dzieło oryginalne, opracowane przez wybitnych specjalistów, przydatne do pracy na Bałtyku i w głębi lądu. Porządkuje ono niektóre zagadnienia taksonomiczne i posuwa naprzód wiedzę”. Praca nad tym dziełem wypełniła w ostatnim dziesięcioleciu moją aktywność twórczą w Uniwersytecie Gdańskim.
W swojej pracy zawodowej starałem się także być aktywny na polu organizacji nauki, najpierw poprzez organizowanie własnego warsztatu badawczego, a potem kierowanie Zakładem Oceanografii Biologicznej w Uniwersytecie Gdańskim, ponadto poprzez aktywność w ciałach kolegialnych krajowych i zagranicznych oraz działalność popularyzatorską. Na niektóre aspekty tej działalności chciałbym zwrócić uwagę. Od 1981 roku jestem członkiem Komitetu Badań Morza PAN; od 2007 roku pełnię funkcję przewodniczącego tego komitetu, a jednocześnie przewodniczącego Komitetu Narodowego d/s Komitetu Naukowego Badania Oceanów SCOR przy Prezydium PAN. W 2007 roku zostałem wybrany na ówczesną kadencję przewodniczącym Komitetu Ekologii Polskiej Akademii Nauk. Byłem członkiem grup roboczych przy BMB (międzynarodowej organizacji biologów bałtyckich); w latach 1976-1995 przewodniczyłem grupie roboczej BMB: Identification Keys for Baltic Macroflora. Ponadto byłem członkiem grupy ekspertów GESPA przy Konwencji Helsinskiej w latach 1985-90. Jestem od 1994 roku członkiem zarządu (Board of Trustees) w Fundacji Otto Kinne’go (Niemcy), przyznającej stypendia dla młodych naukowców. Byłem ekspertem w zakresie glonów toksycznych przy Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej (IOC - UNESCO) oraz przedstawicielem Polskiej Akademii Nauk w Europejskiej Fundacji Nauki (European Science Foundation) w Strasburgu dla realizacji międzynarodowego programu „EuroCYANO” (Ecological Impact, Diversity and Molecular Biology of Cyanobacteria).
Jestem wieloletnim członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego i Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego oraz członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Ekologicznego. W Towarzystwie Hydrobiologicznym pełnię od 2006 roku funkcję jego prezesa. W kadencji 2001-2004 pełniłem funkcję przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Nautologicznego. Ponadto byłem jednym z inicjatorów utworzenia Polskiego Towarzystwa Fykologicznego.
W latach 1978-1981 pełniłem funkcję wice-dyrektora Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. Potem przez dwie kadencje (1981-1987) byłem dziekanem Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii UG. W 1989 roku zostałem powołany na dyrektora-organizatora Centrum Biologii Morza PAN w Gdyni; funkcję tę pełniłem do 1993 roku. Od 1992 roku kierowałem ponad 30 osobowym zespołem naukowo-dydaktycznym (Zakład Biologii i Ekologii Morza Uniwersytetu Gdańskiego). W 1996 roku zostałem wybrany na stanowisko rektora Uniwersytetu Gdańskiego. Funkcje tę pełnił przez dwie kadencje. Byłem członkiem wielu komisji zajmujących się ekologią i ochroną środowiska morskiego oraz także Rad Naukowych, między innymi w Instytucie Oceanologii PAN, gdzie od 1984 roku, nieprzerwanie pełnię funkcję jej wiceprzewodniczącego. Ponadto byłem członkiem Komisji Ekspertów Ministra Edukacji Narodowej w kadencji 1992-1994. Zapraszany z referatami dotyczącymi ekologii Bałtyku oraz toksycznych sinic, między innymi do Uppsali (Szwecja), Dundee (Szkocja), Iloilo (Filipiny).
Za swoją działalność naukową zostałem nagrodzony 4 nagrodami Ministra; 2 indywidualnymi i 2 zespołowymi oraz ostatnio zostałem wyróżniony Nagrodą Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza oraz uhonorowany prestiżowym dla środowiska oceanografów Medalem im. Prof. Kazimierza Demela.
Bibliografia (pozycje wybrane cytowane w autoreferacie)
1. Okrzemki słonego źródła w Pełczyskach pod Ozorkowem. Zesz.Nauk.U.Ł. Nauk.Mat.-Przyr.,ser II, 31:123-136, (1969)
2. Glony solnisk podłęczyckich. Monogr.Bot., 39:1-89, (1973)
3. Deux Cyanophytes nouvelles pour la flore de l’Amérique du Nord.(współaut. J. Brunel), Naturaliste Canadien, 104:401-403, (1977)
4. Etude physico-chimique et phycologique de la riviere l’Achigan et de la derniere partie de la riviere l’Assomption (współaut. E. Alaerts-Smeesters, E. Magnin, udział własny 80%). Universite de Montreal, ss.1-73, (1975)
5. Etude physicochimique et phytoplanctonique des lacs Triton, Croche et Geai sur le territoire de la station de biologie de Saint-Hippolyte dans les Laurentides (współaut.E.Alaerts-Smeesters, E. Magnin, udział własny 80%). Universite de Montreal, ss.1-105, (1975)
6. Phytoplancton récolté en 1973 dans lacs et les riviéres du territoire de la Baie James. (współaut. H. Contant, E. Alaerts-Smeesters, L. Venne), Laboratoire d’Ecologie de la SEBJ, Univ.de Montreal, ss.1-64, (1974)
7. Predominant species of net phytoplankton from regoin of Bear Island. Mater.Komitetu Planktonowego Międzynar.Kom.Bad.Morza, Posiedzenie ICES, Kopenhaga, pp.1-6, (1976)
8. Etude quantitative et qualitative de la nourriture des Viviparus malleatus (Reeve) (Gastropoda, Prosobranchia) dans deux lacs de la région de Montréal. (współaut. W. Ławacz, A. Stańczykowska, E. Magnin), Can.J.Zool., 56:272-279, (1978)
9. Changes in Plankton Resulting from the Eutrophication of a Baltic Firth (współaut. K. Wiktor), Merentutkimuslait. Julk./Havsforskningsinst. Skr., 239:311-315, (1975)
10. Changes of Algal Community in Baltic Estuary Reservoirs. Mater. XII Międzynar. Kongresu Botanicznego, Leningrad, pp.43, (1975)
11. Mathematical Model of Cyanophyta’s Invasion in Baltic Estuaries. Mater. Komitetu Oceanografii Biol. Międzynar.Kom.Bad.Morza, Posiedzenie ICES, Warszawa, pp.1-11, (1979)
12. Predictive model of Cyanophyta invasion in coastal waters of south Baltic. Pol.Arch.Hydrob., 30(3):177-187, (1983)
13. Salinity as a limiting factor in brackish water blooms (współaut. T. Jóźwiak). IN: Toxic Phytoplankton Blooms in the Sea, ed.T.J. Smayda, Y. Shimizu, Elsevier, Develop. In Mar.Biology, 3:795-798, (1993)
14. Temperature and N:P ratio as factors causing blooms of blue-green algae in the Gulf of Gdańsk (współaut. T. Jóźwiak), Oceanologia, 41(1):73-80, (1999)
15. Wstępne badania metodyczne nad fotosyntezą i oddychaniem planktonu Zatoki Gdańskiej. (współaut. A. Latała), Studia i Mater. Oceanolog. PAN KBM, 19:156-159, (1977)
16. Effect of salinity, temperature and light on growth of Anabaena flos-aquae and Nostoc sp.div. (Cyanobacteria, blue-green algae) (współaut. M. Dziopa), Oceanological Studies, 30(1-2):13-19, (2001)
17. Dynamics of Heterocystous Cyanobacteria Growth in the Brackish Water. (współaut. T. Jóźwiak). IN: Harmful and Toxic Algal Blooms, eds: T. Jasumoto, J. Oshima, Y. Fukuyo, Inter.Ocean.Comm. of UNESCO, pp.549-551, (1996)
18. Coastal and inland cyanobactearial blooms (blue-green algae) – hazard to human and animal health (współaut. G.A. Codd), Oceanologia, 40(4):399-403, (1998)
19. Stability of cyanotoxins, microcystin-LR, microcystin-RR and nodularin in seawater and BG-11 medium of different salinity (współaut. H. Mazur), Oceanologia, 43(3):329-339, (2001)
20. Nodularia spumigena blooms and the occurrence of hepatotoxin in the Gulf of Gdańsk (współaut. H. Mazur), Oceanologia, 45(2):305-316, (2003)
21. Predictional model of biocenotic changes in offshore Baltic plankton due to temperature increase (współaut. M.I. Żmijewska, M. Sapota, B. Witek, S. Mudrak), Oceanological and Hydrobiological Studies, 32(3):29-41, (2003)
22. Accumulation of Nodularin in Sediments, Mussels, and Fish from the Gulf of Gdańsk, southern Baltic Sea (współaut. H. Mazur-Marzec, A. Tymińska, J. Szafranek), Environmental Toxicology, 22(1):101-111 (2007)
23. Biodegradation and sorption of nodularin (NOD) in fine-grained sediments (współaut. A. Toruńska, J. Bolałek, H. Mazur-Marzec). Chemosphere, 70:2039-2046 (2008)
24. The degradation of the cyanobacterial hepatotoxin nodularin NOD) by UV radiation (współat. H. Mazur-Marzec, J. Meriluoto), Chemosphere, 65:1388-1395 (2006)
25. LC-MS/MS detection and identification of nine nodularins, cyclic pentapeptides produced by the cyanobacterium Nodularia spumigena (współaut. H. Mazur- Marzec, J. Meriluoto, J. Szafranek), Peptides 2006, 626-627 (2007)
26. Kierunki zmian strukturalnych w fitoplanktonie estuariów Bałtyku Południowego. Zesz.Nauk., Rozpr. I monograf., Uniw. Gdański, 15:1-136, (1979)
27. Rozmieszczenie i biomasa fitobentosu Zatoki Puckiej wewnętrznej. Stud. i Mater. Oceanolog. PAN KBM, 39:195-217, (1982)
28. Makrofitobentos. (współaut. I. Florczyk), W: Zatoka Pucka, red. K. Korzeniewski. Inst.Oceanogr.UG, Gdańsk, pp.416-421, (1993)
29. The distribution of water vegetation on the polish coast of the Baltic Sea in 1996-2000 (współaut. T. Jóźwiak), Oceanological and Hydrobiological Studies, 33(2):29-40, (2004)
30. Sinice – Cyanobakterie (Cyanoprokaryota). W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 1 (wspólnie w J. Komárek). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp.1-172, fot. 25 (2007)
31. Eugleniny – Euglenophyta ((Euglenoids). W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 2 (wspólnie z K. Wołowski). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp.1-83 (2008)
32. Okrzemki – Bacillariophyta (Diatoms) , cz. 1. W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 4/1 (wspólnie z A. Witkowski). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp.1-223 (2009)
33. Zielenice – Chlorophyta (Green Algae), cz. 1. W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 7/1 (wspólnie z F. Hindák). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp.1-240 (2010)
34. Bruzdnice – Dinoflagellata (Dinoflagellates) W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 3 (wspólnie z P. M. Owsianny). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-167 (2011)
35. Okrzemki – Bacillariophyta (Diatoms), cz. 2. W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 4/2 (wspólnie z A. Witkowski). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-167 (2011)
36. Zielenice – Chlorophyta (Green Algae), cz. 2. W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy0 – 7/2 (wspólnie z F. Hindák). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-140 (2012)
37. Haptofity, Kryptofity i Chrysofity (Haptophyta, Cryptophyta, Chrysophyta), W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 5 (wspólnie z K. Wołowski). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-136 (2012)
38. Okrzemnki – Bacillariophyta (Diatoms), cz. 3. W: Flora Zatoki Gdańskie i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 4/3 (wspólnie z A. Witkowski). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-234 (2013)
39. Okrzemnki – Bacillariophyta (Diatoms), cz. 4. W: Flora Zatoki Gdańskie i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 4/4 (wspólnie z A. Witkowski). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-151 (2013)
40. Krasnorosty – Rhodophyta, Brunatnice – Phaeophyta (Red Algae & Brown Algae), W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 6 (wspólnie z W. Surosz). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-146 (2013)
41. Rośliny nasienne – Spermatophyta (Magnoliopsida & Liliopsida) (Spermatophytes), W: Flora Zatoki Gdańskiej i wód przyległych (Bałtyk Południowy) – 8 (wspólnie z J. Szmeja). Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, pp. 1-104 (2013)